Engin Erkiner: “Bıktım yaşamaktan” sözü üzerine kendisiyle ilgili bir yazı yazdığımı hatırlıyorum. İlgim bundan ibaret kaldı. Büyük bir bilim insanı, önde gelen bir Sümerolog… Aydınlanmacı aynı zamanda… Kuran, Tevrat ve İncil’in Sümer’deki kökenleri konusunda yazdıklarıyla İslamcılara da teorik olarak iyi darbe indirmiştir denilebilir.

Cumhuriyet kadını denilebilecek kategoriye dahildir. Sonuçta Cumhuriyet olmasaydı az sayıda kadın bile bu eğitimi yapamazdı. Burada kişinin kendi çabası, ailenin desteği ya da kösteği de önemlidir.

Mesela anne tarafından dedem iki kızını da okutmuş. Ülkede lise mezununun zor bulunduğu dönemde, 1940’lı yılların ortalarında, ikisi de üniversite bitirmiş.

Olmayabilirdi de…

Muazzez İlmiye Çığ, 12 Eylül sonrasında siyasi tutsaklar üzerinde tıbbi deneyler yapan bir vakfın da kurucuları arasında bulunuyor.

İleri yaşa ulaşmış, önemli bir bilim insanı ve hayatında kötülükler de bulunuyor…

Bu durum Muazzez İlmiye Çığ’a özgü değildir.

Modern fiziğin kurucuları arasında yer alan Almanya’nın iki büyük fizikçisi Max Planck ve Werner Heisenberg Nazilerle sorun çıkmadan yaşamışlar, üniversitedeki görevlerini sürdürmüşlerdir.

20. yüzyılın büyük filozofları arasında sayılan Martin Heidegger Nazi partisi üyesidir. Üniversitede Nazilerin değişik konulardaki görüşlerini öven dersler vermiştir. Bu durum öğrencisi ve Yahudi olan Hannah Arendt ile tutkulu bir aşk yaşamasını engellememiştir.

Heidegger sonraki yıllarda Nazi yandaşlığı için “hayatımın en büyük yanlışı” diyecektir.

Başka örnekler de verebilirim.

İnsan iyi ve kötü bütün yönleriyle değerlendirilmelidir.

İyi bir özellik genelleştirilerek sonuç çıkarmak yanlıştır, aynısı kötü özellik için de geçerlidir.

Değerlendirmede ortalama alınmalıdır.

Bu ortalama yapan insana göre değişebilir.

Muazzez İlmiye Çığ kötülenebilir ama buna aldırmamak gerekir.

Kadın adını bilim tarihine yazdırmış ve övgüye de ihtiyacı olmasa gerektir.

Sümer devleti tarihte önemli yer tutar. Zamanım olursa öğrenmek isterim.

O zaman doğal olarak kendisinin kitaplarını da okuyacağım.