Değişik ülkelerde ve farklı zamanlarda linç yaşanmıştır ve tarih eskilere gittikçe kayıt bulmak zorlaştığı için genellikle bilinmezler. Okuduğum son kitap ABD’de linçin tarihini inceliyor. 18., 19. yüzyıl ve 20. yüzyıl başları zaman diliminde…

Kitabın adı Popular Justice, halk adaleti olarak da çevrilebilir.

Linç kelimesi nereden çıktı diye sorarsanız bunu ilk örgütleyenler arasında bir albay bulunuyor, adı da Charles Lynch… Linçin “tabana inmiş demokrasi” olarak görülmesinin de gerekçeleri bulunuyor. Linçe birkaç kişi değil büyük kitle katılıyor; linçi yapan küçük bir gruptur ama kitleden büyük onay alırlar. 18. ve 19. yüzyıllarda linçlerin bazıları kalabalık önünde yapılıyor ve onlardan onay alıyor.

Linçin ilk temeli adalet sisteminin zayıf olmasından kaynaklanıyor. İnsanların yerlileri kovarak yeni topraklara açılması, yerleşim yerleri birbirinden uzaktır, mahkemeler ve hakimler bulunmaz, hapse atılanlar kolayca kaçarlar… Bu durumda bölge halkı adaleti kendi anlayışınca yerine getirir. Linçe katılanlar hakkında genellikle soruşturma bile yapılmaz.

Linç edilenlerin önemli bölümü siyahlardır. O yıllarda ABD’de kölecilik vardır; kölecilik kaldırıldığında da etkileri yıllarca sürer. Linçlerin çoğunluğu köleciliğin kaldırıldıktan sonra bile etkisini sürdürdüğü güney eyaletlerinde gerçekleşir.

Linç, siyahları disiplin altında tutmanın yollarından birisi olarak görülür.

Ülkede sanayileşme başladığında beyaz ve siyah işçiler haklarını aramak için birlikte hareket etmezler. “Hepimiz işçiyiz ama ben beyazım” anlayışı hakimdir.

ABD’de yaygın şiddetin varlığı, silah taşımanın serbest olması, devlete ve adalet sistemine güvenilmemesi gibi özelliklerin temelinde ülkenin kuruluş yıllarındaki yaygın linç olgusu yatmaktadır.

Linçin günümüz ABD’sinin özelliklerinin belirlenmesindeki önemli yeri daha önce düşünülmemiştir.